Kişisel Sınırlarınızı Koruyabiliyormusunuz?

Bağımsız ve kendi hayatının yaratıcısı olmak her bir bireyin en önemli hedeflerinden bir tanesi hayat yolculuğun boyunca. Ve kendi kişisel sınırları belirleme becerisi, eşsiz birey olarak kendini yansıtmak bu sürece en etkin yoludur. Birçok kişisel problemlerin sebebi net şeklinde belirlenmemiş sınırlarla bağlantılıdır. Bundan dolayı psikolojik sınırları belirleme süreci çok önemlidir.

Kişisel sınırlar nedir?

Kişisel sınırlar bu dünyada kişiyi ayrı bir Ben olarak belirlenen sınırlardır. Kişinin psikolojik alanı oluşturan ve başka insanlarla uygun etkileşimi sağlamaya destekleyen, kişisel ilgi alanı, hedefleri ve istekleri belirleyen sınırlardır.

Kişisel sınırlar nasıl oluşur?

İnsanın kendi etrafında oluşturduğu kişisel sınırlar çok esnek alandır. Kişisel sınırlarının yapısı çevremizde olan insanlardan kaynaklanan değişkenliği gösterebilir. Kendi kişisel sınırları net bilen insan ona karşı nasıl davranış sergilenmesi gerektiğini kendisi karar veriyor. Ne zaman ve hangi durumlarda Hayır denmesi gerekiyor.

Kişisel sınırlar hayat boyunca devamlı oluşan, gelişen ve değişkenliği gösteren bir şeydir. Doğumdan sonra kişinin psikolojik alanına yetersiz özen illerdeki zamanlarda büyük sorun yaratabiliyor. Hayır diyememek, kolay şeklinde etkilenmek, kendi isteklerinden vazgeçmek, değerlerinden ve düşüncelerinden vazgeçmek onlardan bazıları. Başka insanlar etkileşim süreci içerisinde kişi ne kadar sıklıkla kendi benliği unutuyor, başkasının eylemlerinden dolayı rahatsızlık duyuyor?

Kişisel sınırların eksikliği göstergesi nedir?

·       Başka insanlarla zor etkileşim içine giriyorsunuz, kenarda kalarak kendine göstermemeye tercih ediyorsunuz, kendi bakış açısı dile getirmemeye çalışıyorsunuz. Kapanmanız düşük öz değer ve yüksek endişe seviyesi göstergesidir.

·       İstemeye sevmiyorsunuz ve ‘’her şeyi kendim halletmeliyim’’ prensiple yaşıyorsunuz. Asıl sebebi sizin isteğiniz reddedilmesinden korkuyorsunuz, kendinizi bu isteğe/hediyelere/desteğe bilinçsizce layık görmeye bilirsiniz. Bunun sebebi çoğu zaman çocukluk döneminde saklıdır.

·       Sürekli endişe ve tedirginlik içerisindesiniz. Kendi kararları ile şüphe duyurusunuz. Ve bu ne olduğunu hiç önemli değil: akşam saatlerinde yediniz kek ya da 20 yıl önce yaptınız meslek seçimi, düşünce içinde sürekli – ‘’yapmasaydım mı?’’ soru dolaşıyor.

·       İlişkiler içerisinde kaybolmaya alıştınız ve her zaman partner ilk sıraya yerleştiriyorsunuz. Onun istediği yerde tatil yapıyorsunuz, onun istediği arabaya biniyorsunuz, akşam yemeğinde onun sevdiği köfte yiyorsunuz.

·       Başkası için yaşıyorsunuz. Öz değeri düşük insanlar kendini aslında tanımıyorlar, kendi istekleri ve ihtiyaçları bilmiyorlar, nereye gittikleri anlamıyorlar. Her şeyde başkasına bakarak hareket ediyorlar, başkasının hayatı yaşıyorlar.

·       Kendinizi sürekli başkası ile kıyaslıyorsunuz ve sürekli yetersiz olarak kendinizi görüyorsunuz. Her bir kişinin güçlü yanları vardır ve onları eğer göremiyorsanız kendinizi değersizleştiriyorsunuz, kabul etmiyorsunuz.

·       Tam olarak ne istediğinizi bilmediğinizden dolayı aldığınız kararları sürekli sorguluyorsunuz. Başkasından tavsiye alıyorsunuz ve hala şüphe duyurusunuz. Bu içsel değerleriniz hala netleşmediğini göstergesidir.

Kişisel sınırların çeşitleri

Kişisel sınırlar kavramı birçok faktörlerden oluşuyor, bundan dolayı bu konu birkaç çeşite yarılıyor.

1.       Fiziksel sınırlar.

Çocuğunun daha bu dünyaya gelmeden oluşan temel kavramdır. Kendi bedeni hissetmesi ve kısıtlı kişisel alan.

Kendi bedenini yönlendirebilme, kendi kabul edilme, çevreyle etkileşim içerisinde olabilme, güvenli alana sahip olma gibi faktörlerden oluşuyor.

Sağlıklı fiziksel sınırlar kişiye bedenini kontrol edebilme hissiyatı veriyor, kendini güvende hissetmesi sağlıyor, saldırıya karşı geçirmez olduğunu becerisi kazandırıyor. Doğru şeklinde inşa edilmiş fiziksel sınırlar çocuğa çevreyle sağlıklı etkileşim sağlanması yardımcı oluyor.

2.       Sosyal sınırlar.

Hayat boyunca kişi birçok sosyal rol üstleniyor, zaman içerisinde farklı mevkilere ve topluluğun içerisinde farklı statüleri elde ediyor. Ve sosyal sınırlar kavramı sorumlulukla bağlıdır. Sosyal sınırları inşa ettikçe kişi özel alan, önemli ve önemsiz kişiler, kendini ilişkiler içerisinde keşfediyor.

Çevremizdeki her bireyle ayrı ayrı sınırları oluşturmamız gerekiyor. Eğer bu sınırlar net değilse, kişi sağlıksız etkileşim modeline gelebilir: uzakta kalma isteği, başkasını kontrol isteği ya da kurban olma modeli.

3.       Ruhsal sınırlar

Ruhsal alan duyguları, hisleri, değerleri, istekleri, hedefleri ve düşünceleri kapsıyor. Bütün bu faktörler hayat stratejimizi direk etkileyen faktörlerdir.

Bu sınırları üzerinde genellikle televizyonda konuşulan, birinin yargıları, yakın kişinin ona uygun olması beklentisi etki ediyor. Kişinin değerleri yok saydıkça, kişi kendine inancını, yaşam amacını ve özgür olma hissini kaybediyor.

Sağlıklı kişisel sınırlar – sağlıklı iletişim kurabilme becerisinin temelidir. Eğer sınırlar ihlal ediliyorsa bu olumsuz duyguların yaşanması, yakın insanlarla ilişkilerin bozulması sebep oluyor. Sadece sağlıklı benlik algılanması kendine ve başkasına şefkatle yaklaşması sebebiyet veriyor.

Kişisel sınırlarınız ne kadar ihlal ediliyor?

Aşağıdaki testi yaparak sizin kişisel sınırlar ne durumda olduğunu kendi kendiniz kontrol edebilirsiniz.

TEST ‘’ SİZİN KİŞİSEL SINIRLARI’’

Başkası ile uyun içerisinde yaşayabilmek için kendinizin kişisel alanınızınız sınırları bilmek yetmeyebilir, onları belirtmemiz gerekiyor.

Sizin için hazırladığım test kendinizin kişisel alanınızın sınırları ne kadar iyi koruyabiliyorsunuz anlamanızı sağlar.

Farklı durumları okuyunuz ve cevap olarak sizin genellikle sergilediğiniz davranışına göre cevabı seçiniz. Bu test sadece kendinizi tanımak için hazırlanmıştır.

1.       Sizin partneriniz belli ki yorgun: onu hiçbir şey mutlu etmiyor ve çok isteksiz

a)       Siz sessizce endişe ediyorsunuz. Ne yapalım. Yapılacak bir şey yok

b)      Ona vitaminleri alıyorsunuz ve daha sık dışarıya çıkartmaya çalışıyorsunuz

c)       Ne olduğunu anlamak için onunla konuşmaya çalışıyorsunuz

d)      Onu silkelemeye çalışıyorsunuz: bu şeklinde devam ederse ben giderim

2.       Arkadaşınızın doğum günü kutlaması için ona akşam yemeye davet ediyorsunuz. Arkadaşınız aşırı pahalı restoran seçiyor.

a)       Hemen kabul ediyorsunuz. Cimri olduğunuzu düşünmesin diye

b)      İtiraz ediyorsunuz:’’ cebimde milyarlar mı var düşünüyorsun?’’

c)       Para ile olan sıkıntısı anlatıyorsunuz, o anlar

d)      Restoran seçimi bana ait olacağını söylüyorsunuz, çünkü sürpriz olmasını tercih ediyorsunuz

3.       İş arkadaşınız çok iyi durumda değil. Ona yardımcı olabilmek için baya emek harcıyorsunuz. Patron çok mutlu olup sonucu ile ona teşekkür ediyor ve prim veriyor.

a)       ‘’Umut ediyorum ki, en azından bana minnettar’’

b)      ‘’Umut ediyorum ki şimdi kendini daha iyi hissediyor’’

c)       ‘’Tüm işini ben yaptım söylemem gerekiyor’’

d)      ‘’Ne olursa olsun yaptığım şeyle gurur duyurum’’

4.       İkinci kez partneriniz planlarınızı değiştiriyor, çok işim var diyerek. Sizin tepkiniz

a)       Ne kadar bencil! Üçüncü kez bunu yapmasına izin vermem!

b)      İlişkileriniz hakkında konuşma zamanı geldiğini düşünüyorsunuz

c)       Ona yardımcı olabilmek için ısrarlı davranıyorsunuz.

d)      Partneriniz gerçekten çok yoğun olduğunu anlıyorsunuz

5.       Çocukluğunda kumdan kale yaptınız ve başka bir çocuk onu hemen yıktı…

a)       Ona tepki göstererek hemen yeni bir tane yapmaya başladınız

b)      Kalenizi bozan çocuğunun kendi kalesini yapmasını beklediniz sonra onu yıktınız

c)       Çok üzülerek, çaresiz hissederek her şey olduğu gibi bıraktınız

d)      Çok öfkelendiniz, çocuğu dövmek istediniz

6.       Sizin yeni komşunuz nerdeyse her akşam size çay içmek ve sohbet etmek için geliyorlar. Bugün de geldiler

a)       Yorgun olduğunuzu ifade ediyorsunuz: aşırı yapışkan oldukları belki anlarlar

b)      Dikkatli kelimeleri seçerek akşamları sessizlik içinde ve dinlenerek geçirmeye tercih ettiğinizi dile getiriyorsunuz

c)       Durumundan hiç mutlu değilim ama komşularımla iyi olmak zorundayım

d)      Çay demlemeye gidiyorsunuz: komşularımı daha iyi tanıma fırsatım var

7.       Sizin en iyi arkadaşınızın kocasını başka bir kadınla el ele tutunduğunu gördünüz. Daha sonra onunla karşılaştığınızda:

a)       Onu görünce pozitif ve neşeli kalmaya başaramıyorsunuz

b)      Gördüklerinizin hakkında hiç kimseye hiçbir şey söylemiyorsunuz. Bu durum sadece onları ilgilendiriyor

c)       Arkadaşınıza her şey anlatıp kocasını terk etmesini gerektiğini soyluyorsunuz

d)      Arkadaşınızın kocasının yanında kendinizi çok rahatsız hissediyorsunuz

8.       Anneniz siz hala bekar olduğunuz için çok endişe ediyor ve sizi ‘’harika’’ biri ile tanıştırmaya ısrar ediyor

a)       ‘’Bekar hayatımı çok seviyorum!’’

b)      ‘’Tamamdır’’ – yeter ki beni rahat bıraksın

c)       ‘’Kendi partnerimi kendim seçebilecek yaşındayım’’

d)      ‘’Zevklerimiz aynı olduğumu düşünmüyorum!’’

9.       Gece. Saat 1.00. Yeni uyudunuz ve yakın arkadaşınız telefonda arıyor. Durumu hiç iyi değil.

a)       Onu sabırla dinliyorsunuz. Arkadaşlar bunun için

b)      Ona destek olmak için arabaya atlayıp yanına gidiyorsunuz

c)       Birkaç tane işi yarar tavsiyesinde bulunuyorsunuz ve sabah tekrardan görüşelim diyorsunuz

d)      Çok geç olduğunu söylüyorsunuz. ‘’Sabah olan, hayır olan’’

10.    Cuma akşamı ve partnerle plan yaptınız. Patronunuz iş yerinde kalıp bitmemiş işleri tamamlanmasını sizden istiyor.

a)       Hayır, yoksa bu alışkanlık hale gelir

b)      Tamamdır, ancak pazartesi izinli olacağım

c)       Siz olmadan işler yürümediğini hissetmek gurur verici

d)      Mecbur iş yerinde kalıp işinizi tamamlıyorsunuz ve patronunuza çok kızgınsınız

11.   Arkadaşınız düzenli olarak onun iki çocuğu bakması için size bırakıyor dışarı çıkabilmek için

a)       Kendinizi iyi hissettiniz zaman kabul ediyorsunuz

b)      Onun da eğlenme hakkı var

c)       Beni kullanıyor! Bir sonraki kez kesinlikle kabul etmeyeceğim

d)      Harika bakıcı buluyorsunuz arkadaşınız için

12.   İş yerinde en az etkin çalışanı sizinle proje üzerinde ortak çalışmada olmak zorundasınız

a)       ‘’Ben ona her şeyi öğretirim, böylece harika sonuç ortaya çıkar!’’

b)      ‘’Farklı biri ile çalışma talep ederim!’’

c)       ‘’Anlaşılan iki kat fazla çalışmak zorunda kalacağım’’

d)      ‘’Bana ait bölümünü sadece bitireceğim’’

TEST SONUCU

En çok hangi cevaplardan verdiğinizi hesaplayınız

EN ÇOK CEVABINIZ ‘’A’’

Alanınıza girilmesi karşı koymaya başaramıyorsunuz. Aşırı hassas insansınız. Sizin arkadaşlarınız, akrabalarınız sizden günün her saatinde sizden destek alabileceklerini iyi biliyorlar. Ve genellikle bunu yapıyorlar, size rahatsızlık verebileceklerini hiç düşünmeden. Bundan dolayı sizin alanınıza bu kadar sık bir şeklinde müdahale yapılıyor, kişisel sınırlarınızı belirtmeye hiç denemediniz bile. Sabrınız son noktaya gelince kızgınlık ve kırgınlık duygular ortaya çıkmaya başlıyor, ve çevrenizdeki insanlar size karşı tamamen düşüncesiz davrandıkları onları suçluyorsunuz.

EN ÇOK CEVABINIZ ‘’B’’

Kendinizin alanızın dışında başkasının alanı da ilginizi çekiyor. Aşırı derece enerji harcıyorsunuz. Yakınlara destek vererek. Bazen yakınların yaşadıkları durumları sizinkilerden daha önemli olduğunu düşünerek yaşıyorsunuz. Biri zor durumda olduğunu görünce anında ona ısrarla yardım etmeye çalışıyorsunuz. Mutlaka ve mutlaka o destek vermek zorundasınız. Arada bir başkasının sorumlukları üzerine alıyorsunuz.  Hükümdar olmak hiç niyetinizde yok, sadece sevdiklerinizi korumaya çalışıyorsunuz.  Peki kurtarıcı olmak sizin için neden bu kadar önemli? Belki bu kahramanlık yakınlarınızdan onay almanızı sağlıyor? Onların söylediği sözler size güç mu veriyor? Daha iyi hissetmenizi sağlıyor?  Sadece hatırlayın ki, bazen bu şeklinde davranarak başkasına kendi bakış açıları dayatabiliyoruz. Ve onlar farklı şeklinde durumu değerlendiriyor olabilir.

EN ÇOK CEVABINIZ ‘’C’’

Kişisel alanınızı çok güzel koruyorsunuz. Kendinizin değeri bilen ve aynı zamanda kendinin zayıf yanları tanıyan bir kişi gibi tanımlıyorsunuz. Kişisel sınırlarınızı çok net bir şeklinde belirliyorsunuz. Daha doğrusu kendi duygularınızın ve hislerinizin farkındasınız ve onları ifade etmeye biliyorsunuz. Ne istediğinizi biliyorsunuz ve rahatlıkla dile getiriyorsunuz. Hoşunuza gitmeyen bir şey varsa soyluyorsunuz. Kısacası kişisel sınırlarınıza saygı duyulması sağlayabiliyorsunuz. Yakınlarınız bunu çok net hissediyorlar ve sizi rahatsız etmiyorlar. Dengeli yaşama giden yol kendine ve başkalarına saygı gösterilmesi ile başlar temelini çocukluğunda almış olabilirsiniz. Ya da kendi sınırlarınızı fark edebilme becerisi çok büyük içsel çalışması ile kazandınız.

EN ÇOK CEVABINIZ ‘’D’’

Alanınızı koruyorsunuz. Hayatınızın her anı kişisel sınırları korumaya çalışıyorsunuz. Başkasının etkisinde kalmaya sevenlerden değilsiniz. Eğer biri size zor durumunda yardım etmeye çalışıyor ise, bunu sınırların ihlali gibi algılıyorsunuz ve destek almaktan kaçınıyorsunuz. İç gücünüz ve karakteriniz hayranlık uyandırıcı, kararlılığınız sizinle tartışma isteği tamamen ortadan kaldırıyor.  Tehlikeli durumlarda böyle bir yaklaşım çok doğal. Ancak aşırı tedbirli olmak güven duygunuzu yok edebilir. Bazen etrafınızda sadece düşmanlar olduğunu hissediyorsunuz. Sizin alanınıza girebilecek ve işgal edecek yabancıları anında sezgisel olarak fark ediyorsunuz. Onları yolunuzdan kaldırmaktan büyük keyif alıyorsunuz.

 Kendi kişisel sınırları onarmak için neler yapabiliriz.

Kişisel sınırlar ile ilgili problemler üzerinde çalışma çok önemli ve profesyonelden destek almanızı tavsiye edilir. Aşağıdaki sorulara vereceğiniz cevaplar aslında sizin kendiniz için kişisel sınırlarınızı belirlemesi yardımcı olacaktır.

Bazen zihnimiz bilmediği şeyleri öğrenebilmek için çeşitli olasılıkları yaratır. Ve bu olasılıkları deneyimleyerek keşif içinde olur. Vereceğiniz cevaplar sizin bedeninize karşı nasıl davranılması gerektiğini, sizin istekleriniz ve ihtiyaçları nasıl algılanmalı keşfetmiş olursunuz.

·       Hangi insanlar sizi dokunabilir? Kimi kendi evinizde görmek istemezsiniz? Bu insanlar evinize geliyor mu?

·       Sizin kişisel alanınızın sınırları nedir? Hangi durumlarda ve hangi insanlara bu sınırları gevşetmesi izin veriyorsunuz? Evinizin içinde yalnız kalabileceğiniz bir alan var mı?

·       Hangi size ait eşya başkasına hediye edebilirsiniz veya ödünç verebilirsiniz? Hangi insanlar sizin özel eşyaları kullanabilirler? (Elbise, para, araba)

·       Tavsiye istemediğiniz halde size verilen tavsiye sizi etkiliyor mu? Ne kadar sıklıkla başkasına tavsiyelerde bulunuyorsunuz?

·       Kendi yaşam değerleri biliyor musunuz? Başkasının etkisi altında kalarak kendi değerleri hiç değiştirdiniz mı?

EGZERSİZLER

Kendinizin kişisel alanınızı yapılandırmak için bu egzersizleri yapabilirsiniz

1.       SİZE AİT ZAMAN

Hafta içinde kendinize zaman ayırınız. Ev işleri halletmek için bu zamanı harcamayınız. Yada başkalarına yardımcı olabilmek için de harcamayınız. Bir yere gitmeden, bir şey çözmeye çalışmadan zamanı değerlendirin. 10 dakika olsun, ama sizin olsun. En ideal şeklinde sizin zamanınız görevsiz, işsiz ve iletişimsiz – günde 5 dakika ama bulunmalı.

Aşağıdaki bölüme kendinize ayırdınız zaman içerisinde ne hissetinizi yazınız. Düşünceler içerisinde neler değişti?

2.       KONFOR KÖŞENİZ

Evinizin içinde en çok kendinizi rahat ve konforlu hissettiğiniz yer bulunuz. Bu bir oda mı yoksa köşe mı? Kendinize göre bu alanı nasıl düzenleyebilirsiniz? Belki sevdiğiniz fotoğrafları yerleştirerek? Sevdiğiniz koku, çiçekle? Belki büyük ağaç alabilirsiniz, koltuk koyabilirsiniz? Renkli battaniye ve yastıklar işinize yarar mı? Ya da sadece yalnız kalıp derin düşüncelerinize dalabilirsiniz. Bu sizin kişisel alanınız olsun, dönüşümler başladığı alan.

Kendinize ait alana sahip olmak sizi nasıl hissettiriyor? Orada zaman geçirmek hoşunuza gitti mı?

3.       ‘’HAYIR’’ DİYEBİLMEK

Unutmayın ki, başkalarına hayır diyebilmek, yakınlarınıza bile önemlidir. ‘’Hayır’’ kelimesi otomatik olarak seçim yapabilme hakkınıza sahip olduğunuza, neyi kabul etmek neyi reddetmek kararı sizin elinizde olduğunu belirtmektir. Bu sizin kişisel alanınızın sınırları psikolojik açısından belirler. Bu hafta sizin hoşunuza gitmeyen şeylerden uzaklaşmaya deneyin.

Hislerinizi paylaşır mısınız? Çok zor oldu mu? Çevreniz nasıl tepki verdi?

Önemli

Eğer sizin sınırları ihlal ediliyorsa önemli olan kendinizi duymaktır. Duygularınızı bastırmayın, rahatsız olduğunuz noktaya gözlerinizi kapatmayın. Eğer duygularınızı ve hissettiklerinizi yansıtamıyorsanız ve dile getiremiyorsanız, hayır diyemiyorsanız bireysel danışmanlık sürecini başlatabilirsiniz.

Kişisel sınırlar hem kendi benlikle bağlantıda kalmak için hem de çevrenizde olan insanlarla iletişim kurmak için çok önemlidir.